Κάνναβις: Ιερή και αναθεματισμένη

Αν η Ελλάδα ήθελε να ορθοποδήσει οικονομικά θα έπρεπε να προωθήσει την καλλιέργεια της κλωστικής καννάβεως. Είναι ένα θεϊκό φυτό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί 100% για την παραγωγή πάρα πολλών προϊόντων, δεν επιβαρύνει το περιβάλλον και τη γη -αντίθετα, εξυγιαίνει απαλλάσσοντας το έδαφος από ρυπογόνες ουσίες και μικροοργανισμούς- δεν χρειάζεται λιπάσματα και φυτοφράρμακα και έχει σχετικά μικρή καλλιεργητική περίοδο. Η Γερμανία, προκειμένου να βοηθηθεί στην ανάκαμψη της οικονομίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας όταν συνενώθηκε μαζί της, προώθησε στην τότε ΕΟΚ την επιδότηση της καλλιέργειας κλωστικής καννάβεως. Κι όμως, στην Ελλάδα των στενόμυαλων η καλλιέργεια ποτέ δεν προωθήθηκε. Οχυρωμένη πίσω από λογικές αστυνομικού χαρακτήρα της δεκαετίας του
'50, το ελληνικό κράτος αρνείται την πραγματικότητα και την οικονομική ανάκαμψή του. Κάνναβις. Δαιμονοποιημένο φυτό παρά το γεγονός ότι είναι από τα πρώτα που έχουν τεθεί στην υπηρεσία του ανθρώπου. 

Κι όμως, τώρα στην εποχή της κρίσης κάποιος πρέπει να μιλήσει γι' αυτήν την καλλιέργεια που μπορεί να βγάλει όχι μόνο την αγροτιά από την οικονομική μιζέρια αλλά να δώσει ακόμη και βιομηχανίες επεξεργασίας της.Είναι κρίμα να μένουν ακαλλιέργητες τεράστιες εκτάσεις ή άλλες να χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων με χαμηλή ανταπόκριση στην αγορά.  

Διαβάστε το δημοσίευμα του περιοδικού Όριον για να μάθετε πολλά από την υπόθεση "κάνναβις" που έχει κάνει πολλούς πλούσιους, περισσότερους φτωχούς και φυλακισμένους και σε άλλους έδωσε ακόμη και κρατική εξουσία.        

Του Πάρη Πέτρα

Η κάνναβη (κάνναβις ή κανναβουριά, χασίσι, φούντα, χόρτο κ.λπ.) είναι ίσως το πιο αμφιλεγόμενο φυτό στην ιστορία της ανθρωπότητας και ενώ είχε βρει πάρα πολλές  χρήσεις και παρήγαγε εξαιρετικά χρήσιμα προϊόντα. Είναι το φυτό που, από το Μεσαίωνα, έχει δαιμονοποιηθεί. Αποκορύφωμα αυτού η, κατά τον τελευταίο αιώνα, πλήρης απαγόρευσή του από τους ισχυρούς του κόσμου, απόφαση που ακολούθησαν πιστά τα κράτη - δορυφόροι. 

Έτσι, η καλλιέργεια και τα προϊόντα της κάνναβης θεωρούνται παράνομα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, παρά το γεγονός ότι ο άνθρωπος στις χιλιετίες παρουσίας του επί Γης την έχει χρησιμοποιήσει κατά κόρον και έχει ωφεληθεί από  αυτό. Σ’ αυτό το μικρό αφιέρωμα δεν θα εξετάσουμε το θέμα της απαγόρευση της κάνναβης από την πλευρά της αντιναρκωτικής εκστρατείας. Εξάλλου, οι κοινωνίες, όπως η δική μας,  που είναι δομημένες επάνω σε θεμέλια οικονομικά και μόνο, πάντα θα παράγουν χρήστες – θύματα ενός ακήρυχτου χημικού πολέμου και εμπόρους ναρκωτικών κάθε μορφής. Δικός μας στόχος είναι να δούμε το ίδιο το φυτό, την ιστορία και τη χρήση του και τι μπορεί αυτό να προσφέρει στους ανθρώπους και ιδιαίτερα στη χειμαζόμενη ελληνική οικονομία.
Η καλλιέργεια της κάνναβης εντοπίζεται στους αρχαίους χρόνους. Πολύ νωρίς οι άνθρωποι είχαν επισημάνει την εξαιρετική χρησιμότητα των προϊόντων της και έτσι βρήκε καλή θέση στη διατροφή, σαν πρώτη ύλη για διάφορα προϊόντα, στις θρησκευτικές τελετές και στην ιατρική. Και σήμερα χρησιμοποιείται στην υφαντουργία, τη χαρτοποιία, την ιατρική, ως καύσιμη ύλη, ως βάση για παραγωγή βερνικιών και χρωμάτων. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι οι χρήσεις του φυτού είναι ανεξάντλητες! Ακόμη, δεν πρέπει να αγνοηθεί και το γεγονός ότι το φυτό χρησιμοποιήθηκε στις αρχαίες ιερουργίες, ενώ υπάρχουν πηγές που υποστηρίζουν ότι ακόμη και στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους χρησιμοποιήθηκε λιβάνι εμπλουτισμένο με λάδι κάνναβης.                                                                                                                  

Η τυπική μορφή του φυτού κάνναβη αποτελείται από τα άνθη και τα υποκείμενα φύλλα και μίσχους ώριμων έχοντα ύπερο ή θηλυκών φυτών. Η ψυχοδραστική ουσία που παράγεται από το θηλυκό φυτό της κάνναβης είναι σε μορφή ρητίνης και ονομάζεται κοινώς χασίς (ή απλώς «χας»), αν και το γνήσιο χασίς είναι μείγμα καννάβεως, οπίου και άλλων ουσιών. Η κύρια ψυχοδραστική ουσία στην κάνναβη είναι η Δ9 - τετραϋδροκανναβινόλη (THC), ενώ τουλάχιστον 66 ακόμη κανναβοειδή είναι παρόντα στο φυτό, συμπεριλαμβανομένων της κανναβιδόλης (CBD), της κανναβινόλης (CBN) και της τετραϋδροκανναβιβαρίνης (THCV), οι οποίες πιστεύεται ότι οδηγούν σε διαφορετικά αποτελέσματα από εκείνα της THC. Το φυτό κατάγεται  μάλλον από την Κεντρική Ασία (ίσως από τα βόρεια Ιμαλάια) και ανήκει σε μια από τις πιο εξελιγμένες οικογένειες φυτών. Είναι φυτό ποώδες, ετήσιο, δυϊκό (αρσενικό και θηλυκό), αυτοφυές και καλλιεργούμενο και δύσκολο στην κατάταξή του. Η επιστημονική κατάταξη έχει ως εξής: 

Βασίλειο: Φυτά, Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα , Ομοταξία: Δικοτυλήδονα, Τάξη: Κνιδώδη, Οικογένεια: Κανναβοειδή, Γένος: Κάνναβις, Είδη: ινδική κάνναβις (Cannabis indica, η θηλυκή κάνναβις), cannabis ruderalis, κάνναβις η ήρεμη (cannabis sativa, αρσενική κάνναβις) που θεωρείται και ο γενάρχης όλων των υπολοίπων. 

Τις τελευταίες δεκαετίες πολλοί επιστήμονες τείνουν να αποδεχτούν την καθιέρωση τριών γενικών κατηγοριών κάνναβης με βάση τις ταξινομήσεις των Linnaeus, Lamarck και Janischewski, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τύποι με ομοειδή χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τον δρ. Michael Aldrich, υπάρχουν γραπτές και προφορικές πληροφορίες για τις τρεις κατηγορίες από την αρχαιότητα. Η ποικιλία Κίνας, γνωστή ως Cannabis sativa, που αναγνωρίστηκε το 1753 από τον πατέρα της σύγχρονης βοτανολογίας Lnnaeus, χαρακτηρίζεται για τις κλωστικές του ίνες και τη χαμηλή περιεκτικότητα σε ρητινούχες ουσίες. 

Η ποικιλία Cannabis indica, που αναγνωρίστηκε το 1783 από τον Lamarck, χαρακτηρίζεται από την υψηλή περιεκτικότητα σε ρητίνες και, σε σύγκριση με τη sativa, είναι φυτό ξυλώδες και σαρκώδες, πιο κοντό, με περισσότερο φύλλωμα και διακλαδώσεις, ακατάλληλο για παραγωγή κλωστικών ινών. Τέλος, η τρίτη ποικιλία, που αναγνωρίστηκε το 1924 από το Ρώσο Janischewski, φυτρώνει στις περιοχές της νότιας Σιβηρίας, έχει χαμηλό ανάστημα, μικρό όγκο και παχιά φύλλα. Στη σύγχρονη εποχή έχουν παραχθεί πολλά υβριδικά υποείδη.

Από την αρχαιότητα     

 Ο Peter Stafford ταυτίζει αυτή την ποικιλία με την κάνναβη που αναφέρει ο Ηρόδοτος στις περιγραφές του για τις σκυθικές νεκρικές τελετουργίες. Η ίδια ταύτιση έγινε και το 1940, όταν βρέθηκαν υπολείμματα σπόρων κάνναβης σε σκυθικά ταφικά αφιερώματα του 400 π.Χ. στη Σιβηρία. Οι μυθολογικές παραδόσεις διαφόρων λαών της Αφρικής και της Ασίας λένε πως οι θεοί, πρώτο απ’ όλα τα αγαθά έδωσαν στους ανθρώπους την κάνναβη, για να καλύψουν τις βασικότερες ανάγκες επιβίωσής τους στη Γη. Γύρω στην 8^η χιλιετηρίδα π.Χ. κατασκευάστηκε το πρώτο πανί από κλωστικές ίνες κάνναβης. Για κάμποσες χιλιετηρίδες οι σπόροι και το λάδι του φυτού όχι μόνο αποτελούσαν βασική τροφή για ανθρώπους και ζώα μα και σειρά φαρμάκων για πάρα πολλές ασθένειες. Με τις ίνες της κάνναβης κατασκευάζονταν σχοινιά και πανιά, για να μπορούν να ταξιδεύουν οι άνθρωποι στη θάλασσα, ενώ παράλληλα ήταν από τα καλύτερα γιατρικά για σωματικές και ψυχικές ασθένειες. Χρησιμοποιήθηκε, επίσης, στα ερωτικά παιχνίδια, ως εξαγνιστικό μέσο στις νεκρικές τελετουργίες αλλά και ως υπερβατικό στην προσπάθεια των ανθρώπων να αγγίξουν την υπέρτατη χαρά επικοινωνίας με τις θεϊκές δυνάμεις. Γι’ αυτό άλλωστε έχει ονομαστεί και «ιερό χόρτο». Για χάρη της κάνναβης οι άνθρωποι έκαναν πολλά: πολέμους, ηρωικές θυσίες, δολοφονίες, βάρβαρες και ελεεινές πράξεις, καταστροφές. Από την άλλη πλευρά, όμως, εμπνεύστηκαν από αυτή ζωγράφοι, μουσικοί, τραγουδιστές, συγγραφείς, επιστήμονες, εξερευνητές…  Ο Θεόφιλος Γκωτιέ (1811 - 1872), ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 19^ου αιώνα, μυήθηκε στα μυστικά του «ιερού χόρτου» από το Γάλλο ψυχίατρο Joseph Mereau de Tours και το 1844 ίδρυσε το «Κλαμπ των Χασισοποτών», μια μηνιαία συγκέντρωση των επιφανέστερων εκπροσώπων του ρομαντικού κινήματος, που γινόταν στο ξενοδοχείο «Πιμοντάν» των Παρισίων. Ανάμεσα στα μέλη του κλαμπ ήταν οι Βίκτωρ Ουγκώ, Μπαλζάκ, Νερβάλ, ο μεγαλύτερος από τους αδελφούς Δουμά, ο Μπωντλαίρ και άλλοι. Το πρώτο φύλλο χαρτιού φαίνεται ότι κατασκευάστηκε στην Κίνα, το 2^ο μ.Χ. αιώνα από έναν ιδιοφυή δικαστικό υπάλληλο και αυτό από ίνες κάνναβης. Όσο πλησιάζουμε στην εποχή μας η παρουσία της κάνναβης γίνεται πιο απτή. Τη συναντάμε να κινεί τα νήματα στο φιλοσοφικό εσωτεριστικό ρεύμα του Βαϊσχάουπτ και των Ιλλουμινάτι, να φύεται στους κήπους του πρώτου προέδρου της Αμερικής, Τζωρτζ Ουάσιγκτον, σφραγίζοντας έτσι την αρχή της ιστορίας των ΗΠΑ. Με τα ερεθίσματά της ανατράφηκαν οι ρομαντικοί και γιγαντώθηκε το παγκόσμιο κίνημα των χίπις και της αμφισβήτησης. Και στη σημερινή εποχή, φυσικά, χιλιάδες καλλιτέχνες, δημιουργοί, πολιτικοί και απλοί άνθρωποι τη χρησιμοποιούν. Αναφορές στην κάνναβη έχουν διασωθεί σε έργα των Αριστοφάνη, Σοφοκλή, Αριστοτέλη,  Έφιππου, Στράβωνα, Διοσκουρίδη, Αρχιγένη, Απολλόδωρου Δαμασκηνού,  Σωρανού, Γαληνού, Παυσανία, Πολυδεύκη, Πλούταρχου και Αθήναιου. Ο Παυσανίας, μάλιστα, αναφέρει (Παυσανίου Ηλιακά, VI, 26,5) ότι στην Ηλεία, τόπο τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων, υπήρχε εκτεταμένη καλλιέργεια κάνναβης καλής ποιότητας: «Την μεν την κανναβίδα και λίνον και την βύσσον σπείρουσιν όσοις η γη τρέφει εστίν επιτήδειος». 

Ο Γάλλος πρέσβης Fauvel, με την οικονόμο του από τη Τζιά,
ζωγραφίζει στον εξώστη του σπιτιού του στην Πλάκα.
Στο κέντρο και με φόντο την Ακρόπολη μια συστάδα
από κανναβουριές.  

Σημαντικό ρόλο έχει διαδραματίσει η κάνναβη και στις θρησκείες πολλών λαών της Ασίας και της Αφρικής, καθώς και στο Ισλάμ (και γενικά στον Αραβικό κόσμο), στον Σουφισμό κ.λπ. Είναι βέβαιο ότι την γνώριζαν και οι αρχαίοι Γερμανοί, δεδομένου ότι ανακαλύφθηκαν σπόροι κάνναβης στα επιτύμβια αγγεία του Βίλμερσντορφ (500 π.Χ.). Πέραν αυτού έχουν ανακαλυφθεί καννάβινα σχοινιά και υφάσματα σε όλες σχεδόν τις χώρες της βορείου Ευρώπης και έχει καταδειχθεί ότι η πεδιάδα του Ρήνου ήταν ο τόπος καλλιέργειας φυτειών κάνναβης. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και των νεώτερων χρόνων το «ιερό χόρτο» ήταν γνωστό σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο, όπου χρησιμοποιούνταν ως διατροφικό, θεραπευτικό ή ευφορικό μέσο, ως πρώτη ύλη για την παραγωγή ρουχισμού, σχοινιών, πανιών, ειδών αλιείας, ενώ παράλληλα ήταν βασικό συστατικό στα εργαστήρια αλχημείας και στις μαγικο-θρησκευτικές τελετές.          

Απαγορεύσεων σήριαλ

Το φυτό κάνναβις είναι εύκολο στην καλλιέργεια, αναπτύσσεται ταχύτατα και καθαρίζει το έδαφος από κάθε είδους βλαβερά στοιχεία, ενώ τα προϊόντα που παράγει θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντική ενασχόληση και για τους τρεις τομείς της οικονομίας, ξεκινώντας από τον πρωτογενή τομέα, σε χώρες όπως η Ελλάδα. 

Φυτό κάνναβης σε ανθοφορία. 

Αυτό έγινε έγκαιρα αντιληπτό από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αποφάσισε προ εικοσαετίας και πλέον να επιδοτήσει το προϊόν. Όμως, στη χώρα μας δεν καλλιεργείται και όποιος δοκιμάσει θα μπλέξει άσχημα, αφού θα κατηγορηθεί ως… χασισοκαλλιεργητής! Γιατί όμως; Διότι το φυτό θεωρείται… αμαρτωλό. Έτσι, όλα ανεξαιρέτως τα φυτά που μοιάζουν με αυτό έχουν ονομασία αναθέματος: «ινδική κάνναβις», δηλαδή χασίς, γεγονός που προκαλεί το ενδιαφέρον των διωκτικών αρχών και άντε να αποδείξει κάποιος ότι δεν είναι ελέφαντας.                 

Η ιστορία των απαγορεύσεων φαίνεται ότι ξεκίνησε με την επικράτηση της νέας θρησκείας που κυριάρχησε στην Ευρώπη και μετέτρεψε τους παλιούς θεούς σε διάβολους. Η χριστιανική θρησκεία, όταν έγινε εξουσία, σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους ηγεμόνες και τους υποτακτικούς τους, που αποτελούσαν και τη συντριπτική πλειοψηφία των χριστιανών εκείνης της εποχής, χαρακτήρισε όλες τις τελετές που έκαναν οι παγανιστές «του διαβόλου» και τις αφόρισε. Κάπως έτσι άρχισε και η βιομηχανία λασπολογίας και φρικτών εγκλημάτων της Καθολικής Εκκλησίας, για να φθάσουμε στα 1484 που κυκλοφόρησε «η Βούλα του Πάπα» Ιννοκέντιου Η΄ . Δι’ αυτής απαγορεύθηκε ρητώς οποιαδήποτε τελετή μαγείας, καθώς και η χρήση κάνναβης, διότι – κατά την άποψη επιφανών δαιμονολόγων - «ήταν το βασικότερο υλικό σε όλες τις μαγικές πράξεις». 

Σπόροι καννάβεως επάνω στο φυτό. 

Πάντως, παρά τις απαγορεύσεις της Εκκλησίας, όπως συνέβη και σε πολλά άλλα ζητήματα, ποτέ δεν έπαψε η χρήση της κάνναβης στην Ευρώπη, ούτε σταμάτησε η καλλιέργεια για την παραγωγή προϊόντων, δεδομένου ότι η οικονομία και η σκοπιμότητά της ανέκαθεν υπερκερνούσε τα θρησκευτικά κωλύματα της Δύσης. Στην ανατολή οι Βυζαντινοί είχαν κατατάξει την κάνναβη στα... όσπρια και την καλλιεργούσαν κανονικά. 

Όπως διαβάζουμε στα «Γεωπονικά» του Κασσιανού Βάσου (τα έγραψε κατ’ εντολήν του Κων. Πορφυρογέννητου), «το καννάβι προκόβει στα βαθουλά μέρη που έχουν διαρκώς υγρασία», ενώ συστήνει να σπέρνεται στις 7 Απριλίου. Από την κάνναβη οι Βυζαντινοί έφτιαχναν πολλά πράγματα, ενώ «το χόρτο» το χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο και μάλιστα συνιστούσαν τις κορφάδες (φούντες) ως φάρμακο κατά του αλκοολισμού, που ήταν μια από τις χειρότερες πληγές της αυτοκρατορίας. Στους Άραβες «χρεώνεται» η διάδοση του δήθεν άγνωστου «χόρτου» στο σύγχρονο κόσμο. Αυτό, όμως, είναι μεγάλο ψέμα και συνειδητή διαστρέβλωση, διότι, όπως γράφουμε και πιο πάνω, όλοι οι αρχαίοι λαοί το γνώριζαν καλά. Απλώς ο Μωάμεθ, όταν έφτιαξε τη δική του παραλλαγή στον ιουδαϊσμό, ενώ απαγόρευσε το κρασί που χρησιμοποιούσε η «αντίπαλη θρησκεία» ως βάση για το ιερό ποτό (θεία κοινωνία), άφησε να εννοηθεί ότι η χρήση κάνναβης δεν απαγορεύεται. 

Η πρώτη Βίβλος τυπώθηκε σε χαρτί
από κάνναβη.  

Έτσι, οι Άραβες το χρησιμοποίησαν κατά κόρον. Το 1542 στη Βασιλεία της Ελβετίας, ο βοτανολόγος Leonard Fuks δημοσίευσε ένα κλασικό σχέδιο του φυτού, ενώ την ίδια περίοδο στη Γαλλία ο Φρανσουά Ραμπελαί (1490 - 1553) στο βιβλίο του «Πανταγκρουέλ» έδωσε λεπτομερή περιγραφή των επιδράσεών του. Στη Ρωσία, την Πολωνία και τη Λιθουανία οι αγρότες ανέπνεαν καπνούς από καιόμενες κορφάδες θηλυκών φυτών για να κατευνάσουν τον πονόδοντο. Η παραδοσιακή μεσαιωνική ιατρική στην Ανατολική Ευρώπη περιελάμβανε ακόμη τη χρήση του χόρτου για καταστολή των πυρετών, των φλεγμονών και των οιδημάτων των αρθρώσεων, καθώς και στη διευκόλυνση του τοκετού.                                                                                                

 Το «αγγλικό ζήτημα»

Από τα σημαντικότερα περιστατικά στην ιστορία του «χόρτου» είναι το «αγγλικό ζήτημα για την ινδική κάνναβη». 

Επεξεργασμένες ίνες κάνναβης, το γνωστό «καννάβι» 

που χρησιμοποιείται από υδραυλικούς. 

Το 1798 το βρετανικό κοινοβούλιο ψηφίζει νέο νόμο, σύμφωνα με τον οποίον ουδείς επιτρεπόταν να καλλιεργεί, να επεξεργάζεται ή να πουλά ινδική κάνναβη στην Ινδία, αν προηγουμένως δεν είχε εξασφαλίσει ειδική άδεια από το Zillah, το ειδικό συμβούλιο που είχε συσταθεί από τους αποικιοκράτες, με κύριο σκοπό να μαζεύει ποσά από τη φορολογία. Το γελοίο είναι ότι χρησιμοποίησαν ως δικαιολογία τη διαφύλαξη της… υγείας των Ινδών, ενώ είναι γνωστή η συμπεριφορά των Άγγλων προς τους λαούς που κατακτούσαν. Την ίδια εποχή οι Άγγλοι μέσω της Βρετανικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών έκαναν εξαγωγές οπίου στην Κίνα και ανέτρεψαν την αυτορυθμιζόμενη αγορά, με αποτέλεσμα η χρήση στους Κινέζους να μετατραπεί σε πραγματική μάστιγα. 

Κομμένος ανθός καννάβεως. 

Και όταν οι Κινέζοι προχώρησαν σε κατασχέσεις πλοίων με φορτία οπίου, οι Άγγλοι κήρυξαν τον πόλεμο που έμεινε στην ιστορία ως «Πόλεμος του Οπίου», που έληξε με ήττα της Κίνας. Επειδή, όμως, το όπιο είχε μεγάλο κέρδος, οι Άγγλοι άρχισαν να κινδυνολογούν εις βάρος της κάνναβης, μέχρι που, το 1893, συγκροτήθηκε η «Επιτροπή για την Ινδική Κάνναβη», η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η περιστασιακή χρήση μπορεί να είναι ευεργετική, ενώ η κατάχρηση μπορεί να έχει αντίκτυπο στο χρήστη και όχι σε τρίτους. Μάλιστα, η Επιτροπή τάχθηκε ξεκάθαρα κατά της απαγόρευσης, εκφράζοντας φόβους ότι εκτός από τις οικονομικές επιπτώσεις πιθανή απαγόρευσή της θα οδηγούσε τους χρήστες σε πιο βλαβερές ουσίες.            

Με κυβερνητικές οδηγίες…  

Κατά τη περίοδο της τουρκοκρατίας η κάνναβη στον ελλαδικό χώρο ήταν αυτοφυής και η καλλιέργειά της σποραδική, κυρίως για να καλυφθούν οι ανάγκες των Τούρκων σε χασίς και κλωστικές ίνες. Αρκετές εικόνες (γκραβούρες, λιθογραφίες κ.λπ.) απεικονίζουν Έλληνες οπλαρχηγούς ή και απλούς ανθρώπους να κρατούν πίπες ή ναργιλέδες, αλλά φυσικά δεν καιγόταν μόνο καπνός. 

Τμήμα των "παπύρων της Οξυρρύγχου",
που βρέθηκαν μετά από
πολύχρονες ανασκαφές (1895-1934)
στην Οξύρρυγχο, ένα κεφαλοχώρι
στην Άνω Αίγυπτο, νότια του Φαγιούμ.

Αυτή η πληροφορία συνήθως αποσιωπάται από τα επίσημα «εγχειρίδια» ιστορίας. Η άποψη ότι η καλλιέργεια ινδικής κάνναβης άρχισε στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία του 1870 είναι λανθασμένη και υπάρχουν γι’ αυτό πολλά στοιχεία. Πάντως, σε αυτή τη δεκαετία  υπήρξε οργανωμένη, δηλαδή κυβερνητική απόφαση για καλλιέργεια χασίς. Ειδικότερα, το 1877, η «Επί της εμψυχώσεως της Εθνικής Βιομηχανίας Επιτροπή» συστήνει την καλλιέργεια κάνναβης για παραγωγή χασίς, παρέχοντας μάλιστα τις σχετικές οδηγίες προς τους καλλιεργητές με δελτίο της (βλ. Δελτίον της εν λόγω Επιτροπής, Απογραφικά, Έτος Α΄, Αθήνα 1877, σ. 314-326), παρά το γεγονός ότι κάποιοι δημοσίευαν άρθρα κατά του χόρτου υποστηρίζοντας ότι «υπάρχει κίνδυνος κατάλυσης της κοινωνίας». Ωστόσο, η πάμπτωχη Ελλάδα της εποχής αγνοούσε τις κινδυνολογίες αναμένοντας να εισρεύσουν στο δημόσιο ταμείο χρήματα από τις εξαγωγές, κυρίως στην Αίγυπτο. Τότε, η πιο παραγωγική περιοχή χασίς στην Ελλάδα ήταν ο Ορχομενός της επαρχίας Μαντινείας Αρκαδίας, ο δήμαρχος του οποίου έγραψε αναλυτική έκθεση για την καλλιέργεια αναφέροντας και την εξής πληροφορία: «Προ δεκαετίας μεταδόθη και εν τω δήμω Ορχομενού η καλλιέργεια του χασίς εκ των πέριξ δήμων της Μαντινείας, εις ους, ως και εν Αργολίδι, εγένετο προηγουμένως δοκιμή παρ’ Αιγυπτίων, Κυπρίων και άλλων μεταναστών της Ανατολής, οίτινες ήλθον και εδίδαξαν την καλλιέργειαν και παρασκευήν του προϊόντος τούτου εν Ελλάδι».

Πάρα πολλά είδη, ένδυσης, υπόδησης αλλά
και τρόφιμα παράγονται από την κάνναβη,
το φυτό που αξιοποιείται 100%!   

Όμως, το 1890 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα  το «Ιατροσυνέδριον», που εστίασε κατά της χρήσης χασίς και έτσι αναγκάστηκε η κυβέρνηση να εκδώσει την 22/5070 εγκύκλιο του υπουργού Εσωτερικών, την οποία ακολούθησε η 13509 διαταγή της Διοικητικής Αστυνομίας Αθηνών και Πειραιώς, με την οποία απαγορεύθηκε η χρήση. Η απαγόρευση αυτή, όμως, στην πραγματικότητα δεν εφαρμόστηκε, ούτε βέβαια κατάφερε να περιορίσει την καλλιέργεια και τη χρήση. Εικοσιπέντε χρόνια μετά (γύρω στα 1915) οι καλλιεργούμενες εκτάσεις στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 26.000 στρέμματα και η ετήσια παραγωγή σε 3.750.000 οκάδες. 

Παράλληλα, διαδόθηκε και η καλλιέργεια της κλωστικής κάνναβης. Ο πόλεμος, η ραγδαία αύξηση της τιμής των δημητριακών, η απαγόρευση του χασίς στην Αίγυπτο (κύρια χώρα εξαγωγής του ελληνικού χασίς) και ο ναυτικός αποκλεισμός είχαν ως αποτέλεσμα την τετραετία 1915 - 1919 να σταματήσει η οργανωμένη καλλιέργεια. Παρά ταύτα, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την εισροή των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, η διάδοση της χρήσης χασίς την περίοδο 1922 - 1935 γνώρισε αλματώδη αύξηση. Είναι η περίοδος του ρεμπέτικου, που αποτελεί τη λαϊκή καλλιτεχνική (και όχι μόνο) έκφραση του χόρτου, καταφύγιο πλέον για πάρα πολλούς βασανισμένους πρόσφυγες.                               

Αμερικανικές πιέσεις

Μετά τον πόλεμο η καλλιέργεια κλωστικής κάνναβης συνεχίστηκε και μέχρι το 1957, οπότε απαγορεύθηκε με νόμο η καλλιέργειά της, λειτουργούσαν στη χώρα μας 7 κανναβουργεία, που επεξεργάζονταν τις ίνες για την κατασκευή σχοινιών. 

Η Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας 

γράφηκε σε κανναβόχαρτο, που αποτελούσε 

το 80% της παγκόσμια παραγωγής την εποχή εκείνη.  

Μέχρι το 1957 ήταν επίσης πολύ διαδεδομένη και η οικιακή επεξεργασία της κάνναβης, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες των νοικοκυριών σε ρούχα, τσουβάλια, σχοινιά, δίχτυα κ.ά. Ο κύριος λόγος απαγόρευσης της καλλιέργειας ήταν οι αμερικανικές πιέσεις στο πλαίσιο της «αντιναρκωτικής εκστρατείας», αλλά και της εμφάνισης του βαμβακιού και, αργότερα, των συνθετικών ινών. Έτσι, η καλλιέργεια της κάνναβης άρχισε να εγκαταλείπεται διεθνώς. Από 10,9 εκατ. στρέμματα, μέση ετήσια έκταση παγκοσμίως, την πενταετία 1948 - 1952, υποχώρησε στα 1,5 εκατ. στρέμματα την πενταετία 1987 - 1991, με κυριότερες χώρες καλλιέργειας την Κίνα, τον Καναδά, τις Ινδίες, την Αυστραλία, τη Ρωσία και την Ουγγαρία. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όμως, άρχισε η περίοδος αναβίωσης της κλωστικής κάνναβης. O βασικός λόγος ήταν ότι δημιουργήθηκαν νέες πολύ παραγωγικές ποικιλίες με πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε ρητίνες THC, ενώ αναπτύχθηκε και νέα τεχνολογία για την επεξεργασία της ίνας με χαμηλότερο κόστος. Έτσι, η E.E. άρχισε να επιδοτεί την καλλιέργειά της, διότι έγινε αντιληπτό ότι η κάνναβη είναι πολύτιμη. Εκτός από ίνες για υφαντά, σχοινιά, σπάγκους και υλικά μονώσεων από το υπέργειο μέρος της φυτείας, η κάνναβη παράγει και πλήθος άλλων προϊόντων. Από την ξυλώδη μάζα μπορεί να παραχθεί χαρτί υψηλής ποιότητας (η κάνναβη παράγει τέσσερις φορές περισσότερες ίνες ανά στρέμμα από τα δέντρα, ενώ ο πολτός της δεν περιέχει τα τοξικά υποπροϊόντα του κομμένου ξύλου), μοριοσανίδες, υλικά μονώσεων (οι ίνες κάνναβης έχουν άριστες ηχομονωτικές και θερμομονωτικές ιδιότητες) και οικοδομής. Από την εντεριώνη των στελεχών, υλικά για στρώμνη αλόγων ιππασίας και μικρών οικιακών ζώων, ενώ από τους σπόρους, τροφή ωδικών πτηνών (κανναβούρι), έλαιο για καλλυντικά, σαπούνια, κτηνοτροφές, βερνίκια κ.ά. Με ό,τι απομένει μετά την επεξεργασία μπορούν να παρασκευαστούν βελτιωτικά εδάφους καλλωπιστικών και κηπευτικών φυτών, ενώ ο πολτός της μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως καύσιμη ύλη. Και το πιο σημαντικό: στην εποχή μας, που οι καταναλωτές απαιτούν όσο το δυνατόν λιγότερη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στις καλλιέργειες, η κάνναβη όχι μόνο δεν τα απαιτεί, αλλά τα προϊόντα της είναι και υποαλλεργικά. Το ίδιο το φυτό είναι εκ φύσεως βιολογικό και δεν επιτρέπει τη δράση ζιζανίων. Αναπτύσσεται γρήγορα (φθάνει τα 3 μέτρα σε 5 μήνες), καθαρίζει το έδαφος από τα βλαβερά στοιχεία και το εμπλουτίζει με πολύτιμα συστατικά, προστατεύοντάς το από τη διάβρωση. Είναι δηλαδή ιδανική για συστήματα αμειψισποράς. Γι’ αυτό πολλές χώρες της Ευρώπης άρχισαν να επενδύουν και πάλι στην κάνναβη, ξεκινώντας απευθείας τη βιολογική καλλιέργειά της. Το 2004 καλλιεργούνταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση 118.260 στρέμματα κλωστικής κάνναβης, ενώ η παραγωγή ίνας έφθασε τους 17.151 μετρικούς τόνους.

Ο ελλαδικός παραλογισμός

Στη χώρα μας, όμως, η καλλιέργεια της κλωστικής κάνναβης δεν αναβίωσε ποτέ, παρά την οδηγία 1308/1990 της Ε.Ε. O κύριος λόγος είναι η δαιμονοποίηση του φυτού και η απαρχαιωμένη νομοθεσία που απαγορεύει την καλλιέργεια κάνναβης για οποιονδήποτε λόγο. 

Φυτεία κλωστικής κάνναβης. Στην Ελλάδα θεωρείται "έγκλημα" η καλλιέργειά της η οποία επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση!

Θεωρητικά, βέβαια, κάποιος θα μπορούσε να καλλιεργήσει το φυτό, δεδομένου ότι η κοινοτική νομοθεσία υπερισχύει της εθνικής. Όμως, όταν κατά καιρούς, κατατέθηκαν από αγρότες σχετικές αιτήσεις, αυτές παρέμειναν στα συρτάρια των νομαρχιών. Είναι άλλωστε νωπές οι μνήμες από την άνευ προηγουμένου περιπέτεια στην οποία περιπλέχθηκαν, το 1997, οι ιδιοκτήτες των καταστημάτων Kannabishop, οι οποίοι διώχθηκαν για αδικήματα που σχετίζονταν με τη διακίνηση ναρκωτικών (έχουν αθωωθεί πανηγυρικά), επειδή απλώς εισήγαγαν προϊόντα από το φυτό, ενώ είναι γνωστό ότι εισαγωγέας αναψυκτικών συνελήφθη, επειδή στη συσκευασία των προϊόντων του απεικονιζόταν το φυτό της κάνναβης! Και όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν άνθρωποι που γνωρίζουν καλά τον αγροτικό χώρο: «Ποιος θα τολμήσει να καλλιεργήσει; Μέχρι να αθωωθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, θα έχει καταστραφεί η φυτεία του, ο ίδιος οικονομικά και θα μπει και φυλακή...». Και μετά αναρωτιόμαστε γιατί πτωχεύουμε…

Μαθετε ότι...

• H κάνναβη καλλιεργείται από το τέλος της νεολιθικής εποχής στην Κίνα, στην Ινδία, στη Μεσοποταμία, στην Αίγυπτο και στην Αρχαία Ελλάδα.
• Ως τα τέλη του 19^ου αιώνα, το 70% του χαρτιού που παραγόταν παγκοσμίως προερχόταν από ίνες κάνναβης και το 80% των υφασμάτων κατασκευαζόταν από αυτή.
• Σε χαρτί από κάνναβη τυπώθηκε η πρώτη Βίβλος, όπως και η Διακήρυξη Ανεξαρτησίας των HΠA.

Λάδι κάνναβης. 

Τον προπερασμένο αιώνα και μέχρι τις

δύο πρώτες δεκαετίες του επομένου, η χρήση του 

ως φωτιστικό ήταν πολύ διαδεδομένη. 

• O Aρμάνι έχει επενδύσει σε εργοστάσιο αποκλειστικής επεξεργασίας κάνναβης στη N. Iταλία.
• Όλα τα πάνινα παπούτσια Adidas είναι από κάνναβη, επειδή είναι υποαλλεργική.
• Οι Ρωμαίοι έφθασαν στη Mεσοποταμία μόνο για να ελέγχουν το εμπόριο κάνναβης.
• Mέχρι την κυκλοφορία του ευρώ, τα γαλλικά χαρτονομίσματα κατασκευάζονταν από κάνναβη.
• Στη Γερμανία, η καλλιέργεια βιολογικής κάνναβης χρησιμοποιήθηκε για την αντιμετώπιση της ανεργίας εγκαθιστώντας το εργοστάσιο επεξεργασίας στην πρώην Ανατολική Γερμανία.
• Μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες, όπως η BMW και η Mερσεντές, έχουν αντικαταστήσει τις ίνες φάιμπεργκλας με αυτές από κάνναβη.
• Tα πρώτα τζινς Levi's ήταν από κάνναβη.
• Από τα αρχαιότερα ευρήματα, που βρέθηκε στο Kατάλ Xουγιούκ (Μεσοποταμία) και τοποθετείται χρονικά περίπου στο 8000 π.X., είναι ένα κομμάτι υφάσματος από κάνναβη.
• Kατά τη διάρκεια του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο στρατιωτικός εξοπλισμός (αλεξίπτωτα, αντίσκηνα, σάκοι, σημαίες, στολές) κατασκευαζόταν από κάνναβη.
• Πολλές δημιουργίες του Kαραβάτζιο, του Βαν Γκογκ και άλλων ζωγράφων, αποτυπώθηκαν πάνω σε καμβά από κάνναβη.
• Μια από τις σοβαρότερες αιτίες της εισβολής του Ναπολέοντα στη Ρωσία, το 1812, ήταν για να σταματήσει τους Ρώσους να πωλούν κάνναβη στο βρετανικό Ναυτικό.
• Μέχρι το 1800, το σπορέλαιο από κάνναβη κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας κατανάλωσης φωτιστικού λαδιού. Μετά το 1870, αντικαταστάθηκε από προϊόντα πετρελαίου.
• Αντίστοιχα, για χιλιάδες χρόνια, τα χρώματα και τα βερνίκια περιείχαν σπορέλαιο κάνναβης. Από το 1937, όλες οι βαφές φυσικής προέλευσης αντικαταστάθηκαν από πετροχημικά προϊόντα.

ΠΗΓΕΣ:

-Παυσανίου «Ηλιακά», εκδοτική Αθηνών.

-Γιώργου Καράμπελα «Το Ιερό Χόρτο», εκδ. Οξύ.

-Λίνα Γιάνναρου, «Καθημερινή», 9.7.2005.

-Δ. Γαλάνης – Νικ. Καραγιάννης, «Το Βήμα», 9.8.1998.

-Κουκουλές Φαίδων, «Βυζαντινών βίος και πολιτισμός», επανέκδ. Παπαζήσης.

-Ι. Πασσάς, Η αληθινή προϊστορία, «Τα Ορφικά», εκδ. Ήλιος.