Η Εγνατία έχει τη δική της ιστορία... και τώρα μπορεί να αναδειχθεί

Την έντονη ανησυχία τους για την απόφαση του ΚΑΣ να μεταφερθούν τα ευρήματα του σταθμού του μετρό της οδού  Βενιζέλου στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, εξέφρασαν μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, σε συνάντηση που είχαν με δημοσιογράφους.

Όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν, η απόφαση αυτή πάρθηκε από φωτογροφία, χωρίς να γίνει αυτοψία των ευρημάτων, κάτι που υποβαθμίζει τη σημασία ενός εθνικού ζητήματος, όπως το χαρακτήρισαν.

Τα ευρήματα και η σημασία τους

Η ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε από την 9η ΕΒΑ στην περιοχή του σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη έφερε στο φως με εντυπωσιακή πληρότητα την «καρδιά» της κοσμικής πόλης των βυζαντινών χρόνων: τμήμα μήκους 76 μ. του κεντρικού πλακόστρωτου δρόμου (decumanus) σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης, κτηριακά λείψανα της πόλης από τον 6ο έως και τον 9ο αιώνα μ.Χ., αλλά και μεγάλα δημόσια οικοδομήματα του 7ου αιώνα, φαινόμενο εξαιρετικά σπάνιο για τον βυζαντινό κόσμο.

Ο κεντρικός οδικός άξονας της βυζαντινής πόλης εκτείνεται σε βάθος έξι μέτρων κάτω από τη σύγχρονη Εγνατία Οδό, χαραγμένος στην ίδια κατεύθυνση, ενώ η σήραγγα του ΜΕΤΡΟ βρίσκεται και αυτή στην ίδια κατεύθυνση σε μεγαλύτερο βάθος (περίπου 11 μέτρα).
Πρόκειται για μια πραγματική «εικονογράφηση» της διαχρονικής πολεοδομικής εξέλιξης της Θεσσαλονίκης.

Η απόφαση του ΚΑΣ

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο πριν από περίπου 20 μέρες γνωμοδότησε υπέρ της απόσπασης και της μεταφοράς των αρχαιοτήτων στο στρατόπεδο Παύλου Μελά της δυτικής Θεσσαλονίκης, συναινώντας στην εισήγηση των τεχνικών της "ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ".

Όπως ανέφερε όμως η πρόεδρος του ΣΕΑ, κα. Δέσποινα Κουτσούμπα, ʽʼη απόφαση αυτή πάρθηκε μέσα από φωτογραφίες που είδε, χωρίς να γίνει αυτοψία, κάτι το οποίο είναι παράλογο, καθώς οι φωτογραφίες δεν μπορούν να αναδείξουν την αξία του ευρήματοςʼʼ.

Η θέση των αρχαιολόγων

Κατʼ αρχήν τα μέλη του ΣΕΑ ξεκαθάρισαν πως πρόκειται για ένα θέμα εθνικό, πέραν πολιτικών αντιπαραθέσεων, το οποίο θα πρέπει να τεθεί προς συζήτηση στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης, ώστε να αποφασίσει η ίδια η πόλη για ένα ζήτημα που άπτεται της ιστορίας της.

Όπως είπε χαρακτηριστικά η κυρία Κουτσούμπα, ʽʼζητάμε να έρθει ο κόσμος και να επισκεφτεί τον χώρο. Να πατήσει πάνω στον δρόμο και να βρεθεί στον 6ο αιώνα. Το σημείο αυτό αποτελούσε και τότε το εμπορικό κέντρο της πόληςʼʼ.

Ο δήμαρχος της πόλης, κ. Γιάννης Μπουτάρης, όπως έγινε γνωστό, επισκέφτηκε τα ευρήματα την προηγούμενη Παρασκευή, δηλώνοντας πως προτίθεται να πάει το θέμα και στο δημοτικό συμβούλιο.

Η προέδρος του ΣΕΑ ξεκαθάρισε ότι με το σημερινό σχεδιασμό του εν λόγω σταθμού, η παραμονή των αρχαιοτήτων στο φυσικό τους χώρο είναι πρακτικά αδύνατη.

Αυτό που προτείνουν οι αρχαιολόγοι,  είναι  η εξάντληση των δυνατοτήτων για μια τεχνική και αρχιτεκτονική λύση. Να σχεδιαστεί εκ νέου ο σταθμός, ούτως ώστε να ενσωματώνει και τα αρχαιολογικά ευρήματα. Με αυτό τον τρόπο θα εξυπηρετεί τη σύγχρονη ζωή και συγχρόνως θα αποτελεί ένα επιτόπιο μουσείο της ιστορίας της Θεσσαλονίκης.

«Η διαχείριση αυτού του ζητήματος μπορεί να φέρει τη Θεσσαλονίκη στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Θα μπορούσε να γίνει ακόμα και ένα συνέδριο για τη διαχείριση των αρχαιοτήτων στη σημερινή εποχή. Θα μπορούσαμε να καλέσουμε αρχιτέκτονες από όλο τον κόσμο και να διατυπώσουν τις προτάσεις τους. Οι Έλληνες έχουμε έναν αρχοντοχωριατισμό, αντί να καταλάβουμε ότι μπορούμε να φτιάξουμε ένα μετρό που θα έχει τη δική του ξεχωριστή ταυτότητα, αυτό που ζητάμε είναι να έχουμε το πιο σύγχρονο μετρό», ανέφερε η κ. Κουτσούμπα, για να προσθέσει πως ʽʼστην Κωνσταντινούπολη ο σχεδιασμός του μετρό γίνεται με βάση την ένταξη των βυζαντινών ευρημάτων και γιʼ αυτό το ζήτημα βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντοςʼʼ.

Ο αρχαιολόγος, Τάσος Αντωνάρας, από τη μεριά του είπε ότι ʽʼΤο μετρό καλώς υπάρχει και δεν λέμε να καταργηθεί ο σταθμός. Αυτό που λέμε είναι ότι αποτελεί αδιαπραγμάτευτη αξία για την πόλη να διατηρήσει αυτά τα μοναδικά μνημεία εκεί που υπάρχουν και να μην τα καταστρέψει, γιατί μετά δεν θα μπορεί να τα ξαναβρείʼʼ.

Το επιχείρημα της καθυστέρησης του έργου

Η γνωμοδότηση του ΚΑΣ βασίστηκε στο σκεπτικό ότι το έργο θα έχει επιπλέον καθυστέρηση ενώ θα αυξηθεί συνάμα και το κόστος του.

Ως προς το θέμα της καθυστέρησης, η πρόεδρος του ΣΕΑ ανέφερε πως κακώς χρεώνονται οι καθυστερήσεις των έργων στους αρχαιολόγους.

ʽʼΠιθανόν ένας νέος σχεδιασμός και κατασκευή του σταθμού να φέρει κάποιες καθυστερήσεις. Θα μπορούσε όμως το μετρό να δουλεύει κανονικά αλλά να μην γίνεται στάση στην Βενιζέλου έως ότου τελειώσει η κατασκευή.  Άλλωστε, ένα επιπλέον αρνητικό στον σχεδιασμό του μετρό είναι οι πολλοί σταθμοί του. Ακόμα και οι μηχανικοί  λένε πως δεν θα προλαβαίνει από τον ένα σταθμό στον άλλο να αναπτύσσει την απαιτούμενη ταχύτηταʼʼ.

Σε ότι αφορά τη χρηματοδότηση του έργου, πρόσθεσε ότι ʽʼη μεταφορά των ευρημάτων στο στρατόπεδο Παύλου Μελά έχει μεγάλο κόστος, το οποίο πιθανόν δε θα επωμισθεί η Αττικό Μετρό και  θα καλυφθεί από το ΕΣΠΑ. Με την ίδια λογική, γιατί να μην φορτωθεί στο ΕΣΠΑ η επιτόπου ανάδειξη των ευρημάτων;ʼʼ

Επιπλέον, για το ίδιο θέμα η αρχαιολόγος κ. Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, πρόσθεσε ότι ʽʼδεν μπορείς να διεκδικείς τα μάρμαρα του Παρθενώνα, όταν διαλύεις τα μάρμαρα που βρίσκεις σήμερα. Στην Αθήνα έγιναν αλλαγές σε όλους τους σταθμούς ούτως ώστε να ενταχθούν σε αυτούς τα αρχαία που βρέθηκαν. Μας φορτώνουν την υπερκοστολόγηση του έργου, ενώ ο προϋπολογισμός των ανασκαφών δεν κάλυπτε ούτε το 1/10 του πραγματικού κόστους. Είχαμε πει από την αρχή πως οι ανασκαφές θα κοστίσουν 150 εκατομμύρια και οι αρμόδιοι αποφάσισαν μια κοστολόγηση 15 εκατομμυρίων».

Τα μέλη του ΣΕΑ έχουν προγραμματίσει μια σειρά δράσεων με σκοπό να αναδείξουν το θέμα αυτό.
Την Πέμπτη περιμένουν στη Θεσσαλονίκη τον αναπληρωτή Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Κώστα Τζαβάρα, ώστε να τον ενημερώσουν για το ζήτημα, ενώ θα επιδιώξουν και συνάντηση με τους κυρίους Καράογλου και Τζιτζικώστα.

Επιμέλεια: Θοδωρής Διαμαντόπουλος